DEBATA: „Ograniczenia prywatności”

Fot. Katarzyna Nowicka

Kino dokumentalne prowokuje do zajmującej dyskusji i wymiany myśli o otaczającej nas rzeczywistości bądź tematach ważnych. W bieżącym roku, na 12th Docs Againt Gravity w Bydgoszczy organizatorzy pochylili się nad zjawiskiem „ograniczenia prywatności”. Filmowym punktem zapalnym do debaty był tegoroczny zwycięzca Akademii Filmowej w kategorii najlepszy, pełnometrażowy film dokumentalny, Citizenfour. Rozmowa jednak wychodziła o wiele dalej niż kontekst polityczny. W rozmowie, dzieląc się swoimi postrzeżeniami i odczuciami, wzięły udział: dr Magdalena Wichrowska filmoznawczyni, filozofka i dziennikarka, kierowniczka Pracowni Kultury Medialnej, dr Natalia Mrozkowiak z Instytutu Kulturoznawstwa Wyższej Szkoły Gospodarki w Bydgoszczy oraz  Katarzyna Marcysiak, dziennikarka TVP od wielu lat związana z bydgoskim oddziałem telewizji publicznej.

Podczas godzinnej dyskusji mogliśmy wysłuchać i zastanowić się nad opiniami dotyczącymi poszanowania prywatności i intymności człowieka w świecie zagarniętym przez media społecznościowe i nowe technologie. Padły pytania o to, czym jest prywatność? Czy jesteśmy świadomi jej granic? Czy chętnie z niej rezygnujemy? Odpowiedzi były różne. Dr Wichrowska jest zdania, że najlepszym towarem, który możemy skutecznie wypromować i dobrze sprzedać, jesteśmy my sami. Budujemy swoją drugą tożsamość, by zdobyć uznanie czy akceptację, której może nam brakować w prawdziwym życiu. Współcześnie, nie musimy odchodzić od własnego komputera, aby BYĆ i nawiązywać i utrzymywać kontakty. Wirtualna tożsamość to często forma autokreacji, w której każdy z nas jest „superbohaterem”. Mamy poczucie, że musimy być doskonali zawsze i wszędzie, stawiając naszą prywatność w świetle publicznym. Dr Mrozkowiak pociągnęła tę wypowiedz dalej, twierdząc, że autokreacja wynika z tego, że nie znając swojej tożsamości, często ją , po prostu, kreujemy. Zwróciła również uwagę na fakt radykalnej estetyzacji życia codziennego i dzielenia się nim. Trzecim głosem w dyskusji był głos pani Katarzyny Marcysiak, która wysunęła argument za tym, że powinniśmy przedefiniować rzeczywistość. Każde pokolenie będzie miało inną świadomość swojej prywatności. Od wieków w naturze człowieka leży chęć dzielenia się nią, współcześnie  mamy do tego, po prostu, większą przestrzeń.

Jeżeli obszar naszych możliwości jest większy, to jak można wykorzystać go do zwiększenia zainteresowania kulturą? Na to pytanie padła zgodna odpowiedź, że uczestnictwo w kulturze jest kwestią naszego wyboru. Bardzo ważna jest edukacja i samoświadomość. Internet jest świetnym narzędziem promocji, ale dotrze do ludzi, którzy chcą wyjść z domu i poczuć kulturę i nawiązać relacje z drugim człowiekiem.

Jeszcze przed nastaniem ery mediów społecznościowych twórcy filmów dokumentalnych i reportaży zadawali sobie pytanie o granice prywatności ich bohaterów. Dr Magdalena Wichrowska, autorka książki Szukając prawdy, Problem poetyki w polskim filmie dokumentalnym po roku 1989 jest zdania, że człowiek nie powinien być środkiem do opowiedzenia historii a jedynie celem. Ważne jest otwarcie na bohatera. To on jest w centrum wydarzeń, nie temat. Twórcy powinni być ostrożni  i wrażliwi i na granicę intymności, której nie powinno się nigdy przekroczyć. Jest to granica bardzo ruchoma i często subiektywna, zależna od doświadczenia i wrażliwości autora.

Ostatnia część debaty dotyczyła rozważań na temat naszej tożsamości. Dr Natalia Mrozkowiak doszła do wniosku, że boimy się prawdy o sobie. Nie chcemy wiedzieć, kim tak naprawdę jesteśmy. Kreujemy więc. Dzielimy się informacjami o naszych upodobaniach, o tym, jak spędzamy czas, gdzie pracujemy itp. Ile pokażemy i w jakiej formie zależy tylko od nas.

Debata poruszała temat bardzo istotny dla współczesności, który nie wątpliwie z czasem stanie się jeszcze szerzej rozpatrywany. Reasumując zadajmy sobie pytania: czy nie będzie już jednak za późno? Czy czasy które tak mkną naprzód na dobre nie zatrą granicy miedzy sferą prywatności a sferą publiczną? Na próżno szukać jednej odpowiedzi…