TAJEMNICE WIELKIEGO MUZEUM, reż. J. Holzhausen, Austria 2014

Film w sposób interesujący, czasami nawet żartobliwy przedstawia codzienność pracowników wiedeńskiego Muzeum Historii Sztuki.
Dokument J. Holzhausena pozbawiony jest wywiadów, komentarzy z offu, czy ścieżki dźwiękowej. Reżyser skupia się na bezpośredniej obserwacji i dzięki temu widz zagląda w każdy kąt i najmniejszy zakamarek tej instytucji. Poznajemy takie miejsca, które na co dzień są niedostępne dla zwiedzających.  

Tajemnice wielkiego muzeum poznajemy w momencie prac modernizacyjnych jednej z galerii – Kunstkammer. Muzeum to nie tylko bezcenne zbiory i eksponaty, ale również praca ludzi, dzięki której instytucja staje się miejscem atrakcyjnym dla zwiedzających turystów.

Reżyser Holzhausen pracował nad tym filmem dokumentalnym ponad 2 lata. I tak poznajemy cały zespół pracowników muzeum, który stanowi złożony łańcuch, w którym każdy jego element jest tak samo istotny dla sprawnego funkcjonowania całej instytucji. Od dyrektora zarządzającego po konserwatorów, dostawców i historyków sztuki.

Dokument pokazuje, że przedmioty nigdy nie istnieją w izolacji, ale zawsze w kontekście czyjejś pracy. Pokazanie tych eksponatów poprzedzała praca konkretnych osób. Reżyser nie tłumaczy nam, czym jest sztuka, ale ukazuje to, w jaki sposób może być ona zaprezentowana. Przedstawia cały proces koncepcyjny, który poprzedza daną prezentację.

Kamera ze szczególną uwagą śledzi małe dramaty poszczególnych osób, które często w pocie czoła pracują nad eksponatem. W ten sposób poznajemy konserwatora, który odkrywa, że jedno z dzieł Rubensa było kilkakrotnie przemalowywane. Być może niekoniecznie przez samego autora. Inny konserwator dosłownie wylewa siódme poty nad czyszczeniem i złożeniem statku wojennego.

Podglądamy nie tylko pracę konserwatorów, ale także zebranie zespołu zarządzającego, podczas którego jednym z dramatyczniejszych momentów jest gorąca dyskusja nad wyborem czcionki, która ma zmienić wizerunek muzeum na bardziej nowoczesny. Reżyser porusza kwestie dotyczące dostosowania działań związanych z zarządzaniem i promocją przy jednoczesnym pielęgnowaniu wartości istotnych z punktu widzenia dziedzictwa europejskiego. Stawia też pytanie, jaką rolę ma pełnić muzeum w kształtowaniu tożsamości narodowej.

Poznajemy Muzeum Historii Sztuki od kuchni. Odkrywamy kilka ciekawych przypadków, ale poza tym, nie dzieje się nic więcej. Nie dowiadujemy się niczego o poszczególnych pracownikach. Nie ma dramatyzmu. Brakuje zaskoczenia. Obserwujemy tych ludzi wyłącznie w trakcie pracy, która wykonywana jest w całkowitej ciszy i skupieniu, co w pewnym momencie może stać się dla widza nudne. Często ci ludzie, którzy stanowią integralną część tej instytucji, nie znają siebie nawzajem. Wydaje się, że są oni pozbawieni własnych historii. Jednak dość precyzyjne ujęcia kamery i przemyślany montaż odwzorowują atmosferę miejsca.

Film dokumentalny Tajemnice wielkiego muzeum otrzymał Nagrodę Caligari na MFF w Berlinie 2014 oraz Austriacką Nagrodę Filmową 2015 za najlepszy dokument.